De evolutie van ziekenhuisverblijven en chirurgische ingrepen binnen het musculoskeletale stelsel laat significante trends zien volgens de meest recente en pas vrijgegeven MZG-data (2021). Zo daalde de gemiddelde opnameduur voor orthopedische en reumatologische aandoeningen in de afgelopen decennia sterk. Dat is grotendeels te danken aan verbeterde chirurgische technieken zoals minimaal-invasieve procedures, die minder weefselschade veroorzaken en een snellere revalidatie mogelijk maken.
Dat bij chirurgische ingrepen zoals gewrichtsvervangingen en wervelkolomoperaties een duidelijke verschuiving merkbaar is naar daghospitalisatie en kortere opnames, bleek al eerder, en die evolutie wordt ook aangemoedigd. De ontwikkeling van betere anesthesiemethoden en pijnbestrijdingstechnieken droegen daaraan bij, waardoor patiënten sneller mobiel zijn en minder complicaties ervaren.
Daarnaast spelen technologische innovaties zoals robotchirurgie en geavanceerde beeldvorming een steeds grotere rol. Deze technologieën verhogen de precisie van operaties en verminderen de noodzaak van heringrepen. Ook postoperatieve zorg is geoptimaliseerd met multidisciplinaire revalidatieprogramma’s die patiënten helpen sneller terug te keren naar hun dagelijkse activiteiten. De meest recente beleidsdata bewijzen die trend.
Het aantal ziekenhuisverblijven van ziekten van het musculoskeletaal stelsel per 1.000 inwoners bleek in de periode van 2016 tot en met 2019 vrij stabiel voor zowel klassieke als daghospitalisatie. In 2020 voltrok zich een sterke daling in het aantal verblijven ten gevolge van de Covid-19-pandemie. In 2021 komt er een gedeeltelijk herstel van het aantal verblijven. Het rapport in kwestie baseert zich op de gegevens over het aantal ziekenhuisverblijven per APR-DRG uit de Minimale Ziekenhuisgegevens (MZG) voor het jaar 2021. Het spitst zich toe op de gegevens van alle DRG's die ressorteren onder MDC 8 (‘Muskuloskeletaal stelsel en bindweefsel).
Details
Het Vlaamse Gewest heeft het hoogste aantal hospitalisaties per 1.000 inwoners voor ziekten aangaande het musculoskeletaal stelsel en bindweefsel (38 verblijven per 1.000 inwoners). Dat aantal ligt op 35 verblijven per 1.000 inwoners bij patiënten die in het Waalse Gewest, en op 29 verblijven per 1.000 inwoners bij patiënten die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen.
De algemene trend voor het hele land laat zien dat verblijven voor ziekten van het musculoskeletaal stelsel en bindweefsel voornamelijk in klassieke hospitalisatie plaatsvinden, met 20 klassieke hospitalisaties per 1.000 inwoners tegenover 16 daghospitalisaties per 1.000 inwoners. We zien het hoogste aantal klassieke hospitalisaties (22 per 1.000 inwoners) bij patiënten in het Vlaamse Gewest.
In 2021 tellen we voor verblijven aangaande het musculoskeletaal stelsel en bindweefsel 32,42 hospitalisaties per 1.000 inwoners bij mannen, terwijl het aantal hospitalisaties per 1.000 inwoners bij vrouwen 40,76 bedraagt. Het verschil tussen mannen vrouwen uit zich meer bij klassieke hospitalisaties dan bij daghospitalisaties.
Vanaf ongeveer 45 jaar begint het botweefsel af te breken. Oestrogenen spelen – naast andere factoren - een rol in het botmetabolisme. Een daling in het oestrogeengehalte tijdens de peri- en postmenopauze resulteert in een hoger risico op osteoporose en botfracturen, wat een hogere prevalentie van de ziekenhuisverblijven in de bestudeerde groep bij vrouwen kan verklaren.
Knie- en heupprotheses
Onder de leeftijd van 45 jaar worden deze gewrichten slechts sporadisch vervangen, maar in de hogere leeftijdscategorieën manifesteert zich een exponentiële stijging in cijfers, zowel bij mannen als bij vrouwen. Vanaf de leeftijd van 65 jaar zet de stijging bij vrouwen zich sterk verder.
Anderzijds: de gemiddelde verblijfsduur in het ziekenhuis bij zowel heup- als knieprotheses is de laatste 10 jaar bijna gehalveerd. Dat is zonder twijfel te wijten aan nieuwe technieken van chirurgie en verdoving, die ervoor zorgen dat patiënten veel sneller herstellen van deze ingrepen, besluit het rapport.
Er wordt verwacht dat de verblijfduur in het ziekenhuis verder zal blijven dalen de komende jaren.
Aanhoudende vraag naar chirurgische ingrepen
De toename van ambulante zorg en thuisrevalidatie betekent dat ziekenhuiscapaciteit efficiënter wordt benut. De vergrijzing en een stijgende prevalentie van musculoskeletale aandoeningen voeden wel een aanhoudende vraag naar chirurgische ingrepen. Dat onderstreept het belang van preventieve maatregelen en vroegtijdige interventies om de belasting op het zorgsysteem te verminderen.
