Het opiniestuk van dr. Bafort over een nieuw meldsysteem voor medisch indicenten weekt een discussie los, met argumenten als: “We hebben al dergelijke meldsystemen” tot “we stikken al onder de (hoge) raden” en “laat ons ons concentreren op de verbetercyclus.” Bij de sceptici ook hoofdarts Raf Jacobs van het AZ Sint-Blasius.

Dokter Jacobs verwijst naar het eigen KWS om aan te tonen dat dergelijke meldsystemen al bestaan. JCI zou het zelfs eisen. Dat draait vanuit een no-blamecultuur, net om systeemfouten eruit te halen. Maar, zo stipt hij aan, "we zijn nu zelfs zo ver dat we kijken naar een ‘just cultuur’: als mensen toch verantwoordelijk zijn of meerdere keren te laks omgaan met regels, kunnen we ons niet meer verschuilen achter no blame: je hebt als medewerker ook een verantwoordelijkheid. Die boodschap was voor mlij compleet jaren na de feiten."

De Dendermondse hoofdarts gaat akkoord met een betere juridische indekking "al hebben we op dat vlak nog nooit echt juridische problemen gekend. De analyses daarvan voor ons ziekenhuis gebeuren niet in ons KWS, maar voor kwaliteitswerking en ze worden op een andere plaats bijgehouden. Hoe zou een rechter dat dan kunnen opvragen", vraagt hij zich af.

Verder put dr. Bafort inspiratie uit Amerikaanse voorbeelden, maar dat ontlokt dr. Jacobs de bedenking dat het aantal fouten in de VS een veelvoud is in vergelijking met België. . "Het gezondheidssysteem is er duur en doorgaans minder performant."

Een andere betrokken partij zijn de verzekeringen. U zegt dat die incidenten bij ons al relatief laag door het incidentmeldingssysteem. Maar de premies volgen niet?

“Bij complicaties is niet altijd duidelijk in hoeverre die vermijdbaar zijn. Wij zien geen daling van verzekeringspremies, maar we kunnen ook niet bewijzen dat we door die meldsystemen minder fouten begaan of dat er minder ernstige incidenten zijn. Verzekeringen baseren zich sterk op schadestatistieken. Die hangen evenwel samen met de mix van patiënten die je behandelt.”

“Naar obesitaschirurgie wordt bijvoorbeeld met een vergrootglas gekeken omdat daarvoor – zeker in het verleden - heel wat schade moest worden terugbetaald. Ook orthopedie is gevoeliger voor dit soort zaken dan andere disciplines. Wij hebben meestal contracten van ongeveer drie jaar met de verzekeringsmaatschappijen. Als we onze premie zien verhogen, heeft dat heel vaak te maken met slechts één dossier. Het gaat niet over grote aantallen.”

Als je komt tot een verbetercyclus, moeten de premies na verloop van tijd toch dalen?

“Die verbetercyclus bestaat, maar voor de verzekeraar telt de schadestatistiek, niet de verhouding van je schade ten opzichte van de hoeveelheid activiteit van een arts."

"We hadden hier tot enkele jaren geleden een zeer goede pionierende obesitaschirurg met uitstekende schadestatistieken met een prima complicatieratio in vergelijking met het aantal ingrepen. Maar omdat zijn praktijk drie tot vier keer zo groot was als die van andere obesitaschirurgen, was het totaalaantal patiënten dat voor hem vergoed moest worden, hoger dan bij een gewone obesitaschirurg met een kwart van de activiteit, zelfs al had die een slechtere complicatieratio. Een verzekeringsmaatschappij kijkt nu eenmaal naar die totale vergoeding voor de premie.”

“Vreemde redenering is dat omdat ze ingaat tegen de huidige beweging om complexe chirurgische ingrepen (slokdarm, pancreas) te centraliseren bij minder chirurgen, wat de kwaliteit zou verbeteren. Zij worden dan gestraft?”

“Inderdaad, dat vonden wij ook vreemd. Wij onderzoeken bij incidentmeldingen vooral systeemfouten. Meestal komen schadegevallen voort uit individuele beslissingen van individuele zorgverleners. Die individuele inschattingsfouten zullen er altijd blijven, ondanks het feit dat we het op systeemvlak goed willen doen. Het gaat niet om een harde wetenschap. In het algemeen hebben we wel een zeer goede ervaring met de correcte rechtspraak in België.”

“Er zit een logica in de redenering van de verzekeringsmaatschappijen: als een arts veel door een hoge activiteitsradius meer schadeclaims heeft, moet hij een hogere premie betalen. Maar op populatieniveau speelt dat principe niet meer. Dan heb je altijd een voordeel bij centralisatie en laag houden van de complicatieratio.”

“Als een individuele chirurg heel veel moeilijke zaken afhandelt met een aanvaardbare complicatieratio, zal hij toch altijd meer in beeld komen dan iemand die dat soort gevaarlijke chirurgie niet doet. Verzekeraars hebben dus eigenaardig genoeg liever iemand die weinig opereert. Verzekeraars krijgen immers meer premies als er meer artsen betalen…

Dat druist in tegen de recente beslissingen om dergelijke ingrepen te centraliseren ten voordele van de populatie?

"Een addertje onder het gras, dat klopt.”

Lees ook: "Vandaag geen juridisch sluitend systeem en geen meldingsdruk"

Lees ook: medische-incidenten-voorstel-voor-een-nieuw-meldsysteem